Olsztyński zodiak

Dziękuję Elżbieto za wpis w imieniu swoim i wszystkich moich sióstr
"Uratowałaś życie" Adasiowi

W ubiegłą sobotę po raz kolejny grono miłośników cyklu „Przewodnik czeka” miało okazję odbyć spacer po Olsztynie. Tym razem była to wędrówka poświęcona znakom zodiaku obecnym w różnych miejscach przestrzeni publicznej naszego miasta. Znaki te pojawiają się na budynkach i obiektach w formie dosłownej lub jako różnego rodzaju nawiązania i skojarzenia zebrane i opracowane przez prowadzącą nasz spacer Danusię Bobrowicz. W miejscu zbiórki, na placu Jana Pawła II, zgromadziło się ponad czterdzieści osób. Wyruszyliśmy spod olsztyńskiego ratusza w drogę wiodącą przez Śródmieście i Stare Miasto, by obserwować w różnych miejscach symbole, znaki i wyobrażenia nawiązujące bezpośrednio lub poprzez skojarzenie do jednego spośród 12 znaków zodiaku.
1. Spacer rozpoczęliśmy spod budynku nowego ratusza. Sufit sali sesyjnej Rady Miasta pokryty jest kasetonami przedstawiającymi znaki zodiaku. W narożach obramowania tarczy zegarów na ratuszowej wieży znajdują się również znaki zodiaku.
2. Kolumna Orła Białego na placu Konsulatu Polskiego. Nawiązanie do znaku Wodnika. W mitologii greckiej Zeus właśnie pod postacią orła porwał urodziwego chłopca Ganimedesa na Olimp, by mianować go podczaszym bogów. W tradycji greckiej Wodnika przedstawia się jako młodzieńca rozlewającego wodę z dzbana – jest to wyobrażenie Ganimedesa, najprzystojniejszego mężczyzny na Ziemi.
3. Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa – piękna neogotycka świątynia projektu Fritza Heitmanna z Królewca. Portal kościoła zdobi mozaika wykonana w 1908 r., autorstwa P. Gostka, przedstawiająca Chrystusa jako Króla Wszechświata na złotym tle między symbolami czterech Ewangelistów. Symbolem św. Marka jest lew – kolejny znak zodiaku. W gwiazdozbiorze Lwa znajduje się gwiazda Regulus (serce Lwa) – jej nazwa została stworzona i wprowadzona przez Mikołaja Kopernika. Ponadto cegłę do budowy tego kościoła dostarczał m.in. właściciel jednej z największych olsztyńskich cegielni przełomu XIX i XX wieku – Max Lion, którego nazwisko w języku niemieckim także oznacza lwa. Wybudował on na początku XX w. na terenie należącego do niego majątku Bergenthal (Nagórki) secesyjno-eklektyczny pałacyk (obecnie mieści się w nim Muzeum Przyrody).
4. Budynek Urzędu Marszałkowskiego przy ulicy Emilii Plater – dawna siedziba Rejencji Olsztyńskiej. We fryzie ponad wejściem do gmachu zostało umieszczonych sześć płaskorzeźb przedstawiających kobiety z atrybutami symbolizującymi różne dziedziny życia publicznego i społecznego – religię, oświatę i edukację, wojsko, administrację, rolnictwo oraz dobra naturalne i przyrodę. Pomiędzy kobietami umieszczony jest mały chłopczyk z kołem zębatym – alegoria rodzącego się przemysłu. Alegoria rolnictwa trzyma w ręku wiązankę kłosów. Można ją zatem skojarzyć ze znakiem Panny. Gwiazdozbiór ten wyobraża bowiem pannę trzymającą w dłoni kłos zboża. Kłosem tym jest Spica (Spika) – najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Panny. U stóp chłopca – alegorii przemysłu, wije się na rejencyjnej płaskorzeźbie wąż. Możemy go skojarzyć z gwiazdozbiorem Wężownika – trzynastą konstelacją ekliptyki, przez którą przechodzi Słońce w czasie swej rocznej pozornej wędrówki po niebie. Znak ten nie należy jednak do kanonu dwunastu znaków Zodiaku.
5. Budynek nowego ratusza. Na jego fasadzie od strony ulicy 1-ego Maja znajdują się posągi kamienne symbolizujące w sposób alegoryczny cnoty obywatelskie: Sprawiedliwość, Mądrość, Piękno, Siłę i Pilność. Pierwsza z owych figur, czyli Sprawiedliwość, trzyma w lewej ręce wagę. Można ją skojarzyć z Wagą jako jednym ze znaków Zodiaku.
6. Budynek sądów przy ul. Dąbrowszczaków – w naturalny sposób wiąże się z pojęciem sprawiedliwości, którego uosobieniem jest bogini Temida. Jednym z jej atrybutów jest waga – kolejne nawiązanie do tego znaku Zodiaku.
7. Włoska pizzeria „Da Grasso” („U Grubego”) przy ul. Dąbrowszczaków. Można się tu doszukać odległego nawiązania do znaku Ryb. W greckiej mitologii tytan Tyfon – ogromny pół człowiek, pół zwierzę – brał udział w walce tytanów z bogami olimpijskimi (Tytanomachii). Siał on olbrzymi postrach wśród bogów, którzy nie byli w stanie go pokonać. W swoim zuchwalstwie Tyfon zaatakował nawet boską siedzibę – Olimp, z którego bogowie zmuszeni byli uciekać w obawie przed olbrzymią siłą i gniewem tytana. Po długich zmaganiach Zeusowi udało się pokonać Tyfona. Ranny tytan został strącony na Sycylii w czeluście Hadesu – do Tartaru, a otwór w ziemi, w którym Tyfon zginął, Zeus przywalił wielką górą – wulkanem Etna. Erupcje Etny uważane były przez starożytnych Greków za przejawy gniewu i wściekłości Tyfona, który próbuje wydostać się z Tartaru. Jednocześnie płomienie wydostające się z wulkanicznego krateru stanowią reminiscencje piorunów Zeusa, który Tyfona powstrzymuje. Z Sycylią i Etną możemy oczywiście powiązać olsztyńską restaurację „Da Grasso”. Nawiązanie zodiakalne natomiast dotyczy ataku Tyfona na Olimp. Przed rozgniewanym tytanem uciekali ze swej siedziby wszyscy bogowie. Bogini piękna i miłości Afrodyta oraz jej syn Eros uciekając, przybrali postać ryb i w tej formie rzucili się w wody Morza Śródziemnego, którym przepłynęli na Sycylię. Zeus przeniósł potem owe ryby na sklepienie niebieskie, gdzie można je zobaczyć do dziś w postaci gwiazdozbioru Ryb.
8. Targ Rybny. W trakcie remontu i renowacji z kostki brukowej ułożono kilka wzorów ryb. Jest to kolejne odniesienie do zodiakalnych Ryb.
9. Kamienica na Starym Mieście mieszcząca się na rogu ul. Zamkowej, naprzeciwko kościoła ewangelickiego. Umieszczone są na jej fasadzie twarze trzech wybitnych postaci związanych z naszym regionem – biskupa Jana Dantyszka, Mikołaja Kopernika i biskupa Ignacego Krasickiego. Ignacy Krasicki napisał bajkę pt. „Czapla, ryby i rak”. To ponowne odniesienie do zodiakalnych Ryb, a także do znaku Raka. Przy okazji w najbliższej okolicy zaobserwować możemy także emblemat nawiązujący do czapli. Na budynku, w którym mieści się Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przy ul. Św. Barbary, umieszczone jest logo owej instytucji, które przedstawia właśnie tego ptaka (czaplę).
10. Kamienica przy Rynku Starego Miasta. 3 lutego 1807 r. Napoleon Bonaparte wjechał do Olsztyna przez most Św. Jana. Na Rynku, w trakcie defilady, z dachu jednej z kamienic mierzył do Napoleona strzelec armii pruskiej Rydzewski. Nie oddał jednak strzału, gdyż w obawie przed zemstą Francuzów zamach udaremnili olsztyńscy mieszczanie. Postać Rydzewskiego może zostać skojarzona z zodiakalnym Strzelcem.
11. Budynek Domu Rzemiosł przy ul. Prostej 38. Na frontowej ścianie znajdują się herby kilku miast Warmii i Mazur, w tym herb Lidzbarka Warmińskiego – Baranek Boży. To odniesienie do zodiakalnego Barana.
12. Kamienica przy ul. Kołłątaja, naprzeciwko popularnej lodziarni. Na ścianie budynku znajdują się symbole, wśród których można odnaleźć głowę byka – odniesienie do zodiakalnego Byka.
13. Restauracja „Fajferek” przy ul. Grunwaldzkiej posiada logo – dwie złączone ryby usytuowane jedna nad drugą. Emblemat ten przysuwa nam na myśl zodiakalne Ryby.
14. Osiedle Leśna na terenie dawnych koszar wojskowych piechoty nad Jeziorem Długim. Osiedle to jest ochraniane przez firmę ochroniarską, która w swoim logo umieszczonym na jednym z ogrodzeń posiada skorpiona. Jest to odniesienie do zodiakalnego Skorpiona.
15. Zabytkowe mosty kolejowe nad rzeką Łyną. Są to jedne z najbardziej charakterystycznych obiektów w Olsztynie. Dwa zabytkowe mosty kolejowe zbudowane zostały w latach 1873 oraz 1893. Różnią się od siebie wyglądem elewacji i okresem budowy. Niemniej jednak w przenośni możemy je utożsamić z zodiakalnymi Bliźniętami.
16. Odrestaurowany budynek tzw. „Casablanki” przy ulicy Zamkowej. Pierwsze wzmianki na temat istnienia budynku w tym miejscu pochodzą z 1662 roku. Była to siedziba burgrabiego zamkowego. Budynek był kilkakrotnie przebudowywany. W drugiej połowie XIX i na początku XX wieku budynek pełnił funkcję domu czynszowego. Mieszkania były w nim wynajmowane oficerom olsztyńskiego garnizonu oraz ich rodzinom. Zorganizowano tutaj także klub oficerski. Po 1907 roku budynek sprzedano Wilhelmowi Ernstowi Harichowi – właścicielowi dużej olsztyńskiej drukarni i wydawcy „Allensteiner Zeitung”. Harich rozebrał budynek i w 1913 roku zbudował na jego miejscu okazałą willę istniejącą do chwili obecnej. Po drugiej wojnie światowej willa została początkowo przeznaczona na siedzibę olsztyńskich wojewodów (1948-1950), a następnie przekazana na potrzeby wojska. Wówczas zorganizowano tu klub garnizonowy. Wtedy też utrwaliła się zwyczajowa nazwa budynku „Casablanca”. W latach 90-tych budynek został opuszczony przez wojsko i stopniowo zaczął niszczeć. Willa znalazła nowych właścicieli w 2010 roku. W 2013 roku odrestaurowany obiekt oddano do użytku. Obecnie znajduje się w nim luksusowy kompleks gastronomiczny.
W grudniu 1907 roku w budynku tym został zamordowany major August von Schönebeck. Zastrzelił go zazdrosny kochanek jego żony – kapitan von Goeben. Jako podejrzanych o dokonanie morderstwa aresztowano samego kapitana oraz jego kochankę – Antonię, majorową von Schönebeck, znaną jako Toni. Kapitan przyznał się do zabójstwa i jeszcze przed rozpoczęciem procesu odebrał sobie życie. Opinia publiczna moralną winą za zbrodnię obarczała majorową, która miała nakłaniać kapitana Goebena do zamordowania stojącego kochankom na drodze do wspólnego życia majora von Schönebecka. Sprawa zakończyła się głośnym procesem sądowym, a wśród mieszkańców Olsztyna przyjęło się nowe określenie stojącego opodal zamku budynku – „Mordvilla”, czyli „Willa Mordu”. Wydarzenie to stało się kanwą powieści węgierskiej pisarki Marii Fagyas, pt. „Taniec zbrodni”. Autorka ta napisała również powieść pt. „Twin sister” (przetłumaczone jako „Bliźniaczki”). I ten tytuł w bardzo luźny sposób wiąże olsztyńską „Casablankę” z zodiakalnym znakiem Bliźniąt.

Pod budynkiem „Casablanki” nasz trzygodzinny spacer dobiegł końca. Okazało się, że baczny i obdarzony wyobraźnią obserwator może odnaleźć na terenie naszego miasta wiele nawiązań, odniesień czy po prostu skojarzeń ze wszystkimi dwunastoma znakami Zodiaku.


Na koniec zapraszam do obejrzenia galerii zdjęć ze spaceru, na których zaobserwować możemy niektóre spośród znaków Zodiaku napotkanych na trasie naszej wycieczki. Zdjęcia są autorstwa Adama Frenszkowskiego:

plus.google.com/photos/10738603381488789.../6178774657562252481

Miłego oglądania!
Tekst uzupełnił Adam F.

Wycieczka o intrygującym tytule,prowadzona przez Panią Danutę była niezmiernie ciekawa.
Odnaleźliśmy miejsca kojarzące się ze znakami zodiaku, wysłuchaliśmy trochę legend i mistrzowską recytację wiersza o czapli, rybach i raku
Na zakończenie dostaliśmy zadanie odnalezienia personifikację znaku której nie pokazała nam Pani Danuta.
Będzie to dosyć trudne, ponieważ znaków jest dwanaście. W podpowiedzi dowiedzieliśmy się że poszukiwany "znak" jest na trasie naszej wycieczki.
Mój typ to Panna- czyli rzeźba Łyny w parku Podzamcze
Jest KTOŚ kto obstawia też Pannę,ale uważa że chodzi o rzeźbę Żaby

Mam nadzieję,że wspominano dobrze Zdjęć nie przysłałam z wiadomych powodów......nie uczestniczyłam. Zamieszczone zdjęcia są super.....szczególnie jesli chodzi o detale architektoniczne....Widzę,że pogoda tez dopisała i humory również......Do zobaczenia 8go sierpnia br

Wbrew maruderom chodziło się nieźle! Pani Danuta wybierała mniej rozkopany Olsztyn.
Pani B. była wspominana przez spacerowiczów ale nie powiem w jakim kontekście... Mnie osobiście nie podoba się przypisanie Rybom jakiegoś Mateusza (ci co byli nad jeziorem wiedzą o co biega). Ale tak, czy inaczej zapraszam do albumu foto: Marii, Wandy i JKK. Pani B. nie przysłała zdjęć.
plus.google.com/photos/10579927504606380.../6178101398763678561
Maria i Jurek K.

Też jestem tego samego zdania.....dzisiaj ledwo dotarłam z Manhatanu na Dworcową......problem z przejściami na druga stronę ulicy! Mimo wszystko życze udanej wycieczki i pozdrawiam jej uczestników.

Pani Danuta i uczestnicy spaceru będą mieli duży problem, bo po Olsztynie teraz źle się chodzi.

Lato to czas spadających gwiazd. Sierpień w Przewodniku czeka rozpoczynamy wycieczką pod tytułem Olsztyński zodiak. Mimo dziennej pory podczas wycieczki mogą przydać się lornetki. Startujemy w sobotę, 1 sierpnia o 10.00 na Pl. Jana Pawła II, trzygodzinną, zodiakalną wędrówkę po Olsztynie poprowadzi Danuta Bobrowicz. Do zobaczenia na szlaku.

Andrzej Bobrowicz